تفاوت بازسازی و نوسازی و بهسازی و مرمت ساختمان چیست؟

یکی از مشکلاتی که در صنایع ساخت و سازهای ساختمانی و تعمیرات وجود دارد این است که به اشتباه عبارات بازسازی، نوسازی، بهسازی و مرمت را به جای یکدیگر به کار می برند. این در حالی است که تمامی عبارات گفته شده کاملا با هم متفاوت هستند، هر کدام اهداف و فرایند و پیش نیازهای خاص خودشان را دارند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم به عنوان گروه معماری فعال در زمینه مدیریت ساخت و نظارت بر اجرای پروژه های ساختمانی مختلف در نقاط مختلف کشور، یکبار برای همیشه به بررسی تفاوت بازسازی و نوسازی و همچنین فرق آنها با بهسازی و مرمت بپردازیم.

منظور از نوسازی ساختمان چیست؟

قبل از اینکه به بررسی تفاوت بازسازی با نوسازی بپردازیم ابتدا باید با مفهوم هر کدام آشنا شویم. منظور از نوسازی ساختمان (Renovation)، بازگرداندن فرم فعلی ساختمان به حالت بهینه تر است. به عنوان مثال جایگزینی و ارتقای اجزای فعلی برای رسیدن به استانداردهای معماری موجود بدون اینکه طراحی اصلی اولیه تغییری کند، نوسازی است.

معمولا پروژه های نوسازی با هدف افزایش ارزش ساختمان در مرحله فروش انجام می شوند و نسبت به سایر پروژه های ساختمانی کوتاهتر بوده و به بودجه کمتری هم نیاز است. نوسازی ساختمان هیچ تأثیری روی طرح بندی و ساختار یک سازه ساختمانی ندارد یا بسیار کم است.

برای انجام نوسازی ساختمان ابتدا مواردی مثل سن ساختمان، شرایط موجود و ساختار آن مورد بررسی قرار می گیرند. از لحاظ مهندسی و معماری فرایند نوسازی شامل:

• طراحی و برنامه ریزی: در این مرحله قسمت هایی از ساختمان که به نوسازی احتیاج دارند مشخص شده و طراح یک شمای کلی از آن تهیه می کند.

• ترمیم: در این مرحله ساختارهایی که آسیب دیده اند یا از بین رفته اند به فرم اولیه خودشان بر می گردند. به عنوان مثال اگر تجهیزات نورپردازی یا لوله کشی آسیب دیده باشند، ترک هایی روی دیوار ایجاد شده باشد یا نیاز به تقویت سقف قدیمی ساختمان باشد در این مرحله انجام می شوند.

• زیباسازی: این مرحله با هدف بهبود و ارتقای کیفی و ظاهر فضای داخلی انجام می شود. مثلا نقاشی دیوارها، پرداخت های سطحی قسمت های چوبی، پوشش کف، کاشی کاری ها، تغییر چیدمان منزل به سبک ایرانی و غیره در این مرحله انجام می پذیرد.

• جایگزینی: تجهیزات و سخت افزارهایی که قابلیت نوسازی ندارند باید با نمونه های جدید جایگزین شوند مخصوصا اگر در خصوص لوازم و سیستم های برقی باشد. به عنوان مثال هوشمندسازی ساختمان در این مرحله صورت می گیرد.

بازسازی چیست؟

در ادامه برای بررسی بیشتر تفاوت بین بازسازی و نوسازی، باید به تعریف جامع و دقیقی از بازسازی برسیم. بازسازی ساختمان (Reconstruction) با هدف تغییرات کلی و اساسی منزل انجام می شود و در نهایت استحکام ساختمان و عمر مفید آن را افزایش می دهد. گاهی اوقات به این کار Remodeling هم گفته می شود.

در بازسازی ساختمان معمولا کارهایی مثل تخریب دیوار یا ایجاد تیغه داخلی جدید، تعمیر حفرات دیوار با متریال اصلی، تغییرات در تأسیسات و سیستم های تهویه و سرمایشی – گرمایشی، کاشی کاری کف یا دیوارها، تغییر درب و پنجره ها و غیره انجام می شوند. برخی از تغییراتی که در حوزه بازسازی ساختمان هستند به مجوز شهرداری نیاز دارند مثل:

• تغییر یا جابجایی راه پله ساختمان

• تغییرات دیواربندی پارکینگ

• تخریب تیغه های داخلی و دیوارهای حامل

بنابراین از برخی جنبه ها دردسر و پیچیدگی های بازسازی ساختمان بیشتر است چرا که برخی از تغییرات نیاز به مجوز شهرداری دارند و همچنین فرم و کاربری یک فضای خاص می تواند به طور کلی تغییر کند.

فرق بازسازی و نوسازی چیست؟

طبق تعاریفی که از دو پروسه معماری بازسازی و نوسازی بیان کردیم تفاوت بین این دو تا حد زیادی مشخص شده است. برای جمع بندی بهتر فرق بازسازی با نوسازی را به شکل موارد زیر خلاصه کرده ایم:

• بازسازی با تغییر فرم و دکوراسیون و طراحی اولیه ساختمان همراه است در صورتی که نوسازی اینطور نیست

• نوسازی نیاز به مجوز شهرداری ندارد اما برای انجام برخی تغییرات در بازسازی ابتدا باید مجوز گرفت

• نوسازی با بودجه بسیار کمتری قابل انجام است و سریعتر انجام می شود

• معمولا ساختمان هایی که فرسوده شده اند و از عمر مفید آنها گذشته یا به دلیل برخی حوادث و بلایای طبیعی فرم ساختمان به هم ریخته و یا در مواقعی که به طراحی مجدد و تغییر کاربری یک فضا یا ساختمان نیاز باشد باید بازسازی انجام شود در حالی که نوسازی این گونه نیست

• در بازسازی ویلا  و کلیه ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری هدف اصلی افزایش استحکام و عمر بناست در حالی که نوسازی بیشتر روی جنبه های زیبایی ظاهری و جایگزینی بخش ها و ساختارهای فرسوده و از کار افتاده با نمونه های جدید تمرکز دارد

چنانچه هنوز هم شک دارید که ساختمان فعلی شما به بازسازی یا نوسازی احتیاج دارد می توانید از کارشناسان گروه معماری آد کمک بگیرید. در طی مشاوره براساس انتظارات و نیاز شما، میزان بودجه و زمانی که در اختیار دارید و همچنین گستره تغییرات، سن ساختمان و نقشه آن و نوع کاربری، برنامه های آینده برای ساختمان و مجوزهای مورد نیاز بهترین گزینه پیشنهاد خواهد شد.

جدای از این موارد ما به دو اصطلاح پرکاربرد دیگر در معماری به نام بهسازی و مرمت یا تعمیر هم اشاره کردیم که شاید در نگاه اول مشابه به نظر برسند یا این گونه تصور کرد که می توان به جای عبارات گفته شده بکار برد اما این گونه نیست. در ادامه به طور کامل این موارد را بررسی می کنیم.