فرم و عملکرد

نشانه دیگر وابستگی طراحی مبلمان به سبک زندگی این است که مردم ساکن اورسیا به دلیل یکجانشینی، ۱۰ هزار سال زودتر از خاورمیانه ای ها به استاندارد های ساخت مبلمان دست یافتند. البته به دلیل اکتشافات بیشتر در اروپا هم اطلاعات بیشتری از تاریخچه مبلمان آن منطقه موجود است. برای مثال در سواحل اسکاتلند نشانه هایی از کمد، مبلمان و تخت سنگی ۳۲۰۰ ق.م کشف شده است. طراحان ماقبل تاریخ هم به ظاهر اهیمت می دادند و هم به دنبال کارایی ساخته هایشان بودند.

تاریخچه مبلمان باستان (۳۰۰۰ ق.م – ۴۰۰ م)

تاریخچه مبلمان در مصر باستان

از مصر باستان کشفیات، نقوش برجسته و نقاشی دیواری فراوانی باقی مانده که نشان دهنده مبلمان آنهاست.

مواد

مصریان از عاج فیل، فلز برنج، نقره، طلا، مروارید، لاک الکل، چینی رنگارنگ و سنگ های نیمه قیمتی استفاده می کردند. هرچه مبلمان ارزش و جایگاه بالاتری داشت، در ساخت آن از چوب با ارزش تری مانند چوب درخت آبنوس، سدر، سرخدار، اقاقیا، زیتون، بلوط و انجیر استفاده می شد که آنها را از آسیای صغیر وارد می کردند. همچنین چسب استخوان برای لکه گیری و روکش به کار می رفت.

فرم و عملکرد

نجاران اغلب پایه ها را به شکل پاهای حیوانات می ساختند.

اتصالات و تکنیک

تکنیک آبکاری طلا برای تزیینات و اتصالات کام و زبانه و پین دار، دم چلچله و یا سربه سر(نیم و نیم) استفاده می شد.

نمونه های شاخص

در تاریخچه مبلمان مصر می توان به تصویر تشییع جنازه خانواده ای اشاره کرد که بر روی یک نیمکت با پشتی کوتاه و پایه هایی شبیه پای شیر نشسته اند. روی میز کوتاه انواع قربانی ها و سبزیجات قرار دارد.
تخت توتانکامون (Tutankhamun’s throne) که بسیار خارق العاده و مربوط به ۱۳۲۵ سال ق.م است و در موزه قاهره نگهداری می شود. این صندلی با طلا، نقره، سنگ های نیمه قیمتی و خمیر شیشه های رنگی تزیین شده و پایه ها به شکل پنجه وسرشیر و است و دسته هایش دو بال دارد.
همچنین یک صندلی تاشو با طراحی جالب در مقبره توتانکامون وجود دارد . این صندلی با جابجا کردن پشتی آن به چهارپایه تبدیل می شود. نقش و نگار روی آن شبیه به پلنگ است و پایه ها به سر اردک. پشتی صندلی بسیار تزیین شده است.

بقایای به جا مانده از مبلمان نشان می دهد که طراحی مبلمان بسیار سریعتر از دانش معماری رشد پیدا کرد. با این وجود، عملکرد بعضی از آنها گاهی به حدی بی عیب و نقص بوده که صدها سال بدون تغییر باقی مانده است. برای مثال طرح صندلی که کارگران مصری ۲۸۰۰ سال ق.م ساخته اند، در سال ۱۸۰۰ به وسیله کشاورزان فنلاندی مورد استفاده قرار می گرفت.

تاریخچه مبلمان در ایران باستان

برای بررسی تاریخچه مبلمان ایران باستان شواهد تصویری به اندازه مصر موجود نیست. اما اطلاعاتی وجود دارد. در فرهنگ ایرانیان جایگاه فرد نشسته بر فرد ایستاده مزیت داشت و همین باعث افزایش احترام به حاکمان می شد. تهیه مبلمان برای پارسیان هزینه بسیار بالایی داشت، بیشتر در بین ثروتمندان متدوال بود و برای مهمانان مهم مورد استفاده قرار می گرفتند.

فرم و عملکرد

مبلمان پارسی تزیینات غنی و زیبایی چشمگیری داشتند. در اتاق های پارسیان معمولا مبل های کمی قرار داشت و بیشتر از کوسن برای تکیه دادن و نشستن بر روی زمین استفاده می کردند. به همین دلیل میزها کاربرد خیلی کمی داشتند.

تاریخچه مبلمان در میان رودان باستان

مبلمان در میان رودان با مبلمان پارسیان شباهت هایی داشت.

فرم و عملکرد

ویژگی مبلمان آشوری، سازه های اسکلت مانندی بودند که مبلمان رویشان قرار می گرفت. پایه ها مانند مصر باستان شکل پنجه های شیر داست و در طراحی ها از سر و اندام کامل حیوانات و انسان نیز استفاده می کردند.
همچنین تختخواب آشوریان نسبت به تختخواب مصریان ارتفاع بیشتری داشت، چرا که هنگام پذیرایی از مهمانان آنها را بر روی تختی مجلل می نشاندند. مهمانان بر روی این تخت لم می دادند و پذیرایی می شدند. مبلمان آشوری بزرگ، سنگین، حجیم و غیرکاربردی بودند و وظیفه اش بیشتر نشان دادن جایگاه اجتماعی کاربر بود تا راحتی و آسایش او.

مواد

مبلمان آشور از برنز ریخته گری شده ساخته می شد. صندلی ها و کاناپه ها با پارچه های رنگارنگ روکش می شدند.

نمونه شاخص

تخت پادشاهی نمرود که و بر روی پایه های صندلی، بریدگی های حلقه ای و مارپیچ و در کنار آن یک زیرپایی قرار دارد و در موزه بریتانیا نگهداری می شود. این تصویر سنگی مربوط به ۸۶۰ سال پیش از میلاد است.

تاریخچه مبلمان در یونان باستان

اگرچه از مبلمان یونان باستان مبلمان مشخصی در موزه ها نیست، اما با نقاشی های دیواری و روی ظروف سفالی همچنین سنگ فرش ها و اسناد مکتوب می توان ساختار مبلمان یونانی را به صورت کامل تشخیص داد. قدیمی ترین مبلمان یونان از طراحی های مصری الهام گرفته است، اما تکامل انواع مبلمان در یونان به روش مردم آن منطقه اتفاق افتاده به صورتی که در قرن پنجم ق.م شاهد پیشرفت و اوج آن هستیم.

فرم و عملکرد

در تاج تخت های یونانی، اغلب از چهره های حیوانات یا انسان برای تزیین استفاده می شد و در بسیاری جزئیات شبیه به تخت های مصریان و آشوریان بود. کلاین نام تخت (Kline) یونانیان باستان بود که تاجش مثل پشتی صندلی ساخته می شد و به نوعی پدر شزلون های امروزی محسوب می شود.
تاریخچه مبلمان یونان باستان با اسامی خاص صندلی ها شناخته می شود. نام های کلیسموس (Klismos)، کلینتر (Kllinter)و کلیسجا (Klisja) مخصوص صندلی های سبک و پشتی دار بود. پایه های این صندلی ها به سمت جلو و عقب انحنا داشت و اغلب برای خانم ها مورد استفاده قرار می گرفت.
ترونوس (Thronos) یا کاتدرا (Cathedra) صندلی هایی سنگین و با پشتی و مخصوص آقایان طراحی شده بودند. این صندلی ها نشان دهنده اقتدار، موقعیت خانوادگی و اجتماعی مرد خانواده بودند. چهارپایه دیفروس (Diphros) کوتاهتر بود، پشتی نداشت، پایه های گرز مانندش راست و عمود بر زمین قرار می گرفت. چهارپایه تاشو به نام دیفروس اکلادیاس (Diphros Okladias) پایه های متقاطع داشت.

مواد

یونانیان برای ساخت مبلمان از چوب سرخدار، گردو و آبنوس و در بعضی قطعات فلز استفاده می کردند. نشیمن این صندلی ها اغلب چرم و پارچه های بافته شده بودند. تخت های پادشاهان از سنگ مرمر و تزیینات خاص ساخته می شدند.

تکنیک و اتصالات

صنعتگران و هنرمندان یونان باستان به خوبی به فناوری خم کردن و چرخاندن چوب واقف بودند. آنها تنه و شاخه درختان را به هم متصل، با پایه های محکم به زمین وصل و با این روش انحنای مطلوب را برای ساخت مبلمان ایجاد می کردند. همچنین چسب کاری، روکش کاری، پرداخت و لاک الکل را به خوبی انجام می دادند. انواع اتصالات کام و زبانه، پین دار و دم چلچله را با استفاده از برش ها و چسب های مختلف اعمال می کردند و سازه های فریمی و انواع بافت در ساخت مبلمان چوبی مورد استفاده قرار می گرفتند.

نمونه های شاخص

در بین مردم یونان باستان مانند پارسیان میزها کاربرد نداشتند و برای جشن ها و مراسم خاص مورد استفاده قرار می گرفتند. این میزهای ایستاده برای کسانی که کار می کردند، ارتفاع مناسبی داشتند.

تاریخچه مبلمان در روم باستان

در روم قواعد طراحی و ساخت از سرزمین های فتح شده اقتباس می شد. پیشینیان رومی ها، یعنی اتروسی ها از راه تماس با یونانیان، راهکارهای بسیاری را به تمدن خودشان آورده بودند. به همین دلیل تخت های اتروسیایی و رومی بسیار شبیه به مبلمان یونانی بود.

رم و عملکرد

در روم مبلمانی مخصوص نشستن سلا (Sella) نام داشت و تنها به صندلی های دسته دار کاتدرا می گفتند. چهارپایه سلا کرولیس (Sella Curulis) بدون تکیه گاه با پایه های میله ای و چندتایی بود و شکلش نشان از قدرت و جایگاه فرد داشت.
رومی ها از سه نوع تخت استفاده می کردند: تخت استراحت، تخت جشن و مهمانی و تخت مکار. ساختار از تخت یک کلاف و چهارپایه بود و سبک و قابل حمل بودند. لکتوس (Lectus) هم مثلا کلاین یونانی ها بود. تختی با پشتی یک طرفه.
میزهای ناهارخوری رومی مشابه به میزهای یونانی، سبک، با قابلیت جابجایی، سه پایه و یا یک پایه -که تنها به ارتفاع تخت می رسیدند،- ساخته می شدند. این میزها تاشو و ظریف بودند و بعد از برداشتن صفحه میز، می شد پایه ها را جمع کرد. رومی ها همچنین اصول ساخت کمدهای چوبی به نام آرماریا (Armaria) را می دانستند. اشیای قیمتی را در آرماریا می گذاشتند و دهلیز خانه قرارش می دادند. این کمدها با نوارهای فلزی محکم می شدند تا در برابر دزدی به خوبی محافظت شود.

مواد

رومی ها اولین کسانی بودند که با بافتن نی مبل ساختند. البته بیشتر از چوب های گردو، زبان گنجشک، راش، آبنوس و نخل استفاده می کردند. بخش و یا تمام تخت هم از فلز ساخته می شد. تخت ثروتمندان روکش و تشکچه هایی از پشم قوچ یا پرغاز داشت. هر چند میزهای سنگی بزرگ مستطیلی مرمری و یا چوبی هم یافت شده است.

ادامه دارد…..

منبع : خوگرنیوز